Ο μύθος του IQ
Τα Παιδιά δεν είναι Ποσότητα!
Πριν ακόμη μια δεκαπενταετία, πράγματα που σήμερα έχουν αγγίξει τα όρια 'σύγχρονης μάστιγας' ήταν άγνωστα. Πολλά παιδιά μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στο σχολείο, να φτάσουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ή να ακολουθήσουν κάποιο τεχνικό κλάδο. Σήμερα το παιδί έγινε συνώνυμο με τον αριθμό και αυτό σίγουρα είναι κάτι που εγκλωβίζει τις δυνατότητές του.
Σε άλλα πολιτισμικά πλαίσια όπου οι κοινωνίες δίνουν στο παιδί τη δυνατότητα να αυτονομηθεί και να αναπτύξει όλη του τη δυναμική σπάνια ανιχνεύονται σχολικές αποτυχίες.
Όπως πολύ σωστά σημείωσε ο Πάμπλο Πικάσο, 1881-1973: «Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας ».
Εδώ και χρόνια υπάρχει μια τάση να τοποθετούμε τα πάντα μέσω μιας αριθμητικής σκάλας. Αυτή η τάση ονομάζεται ποσοτικοποίηση, δηλαδή, η μέτρηση των πνευματικών στοιχείων των παιδιών. Σε αυτή την κατηγοριοποίηση ανήκουν και οι σύγχρονες μορφές μέτρησης των παιδιών.
Αποτελεί ερώτημά το κατά πόσο είναι δυνατό να θεωρούμε ότι μπορούμε να μετρήσουμε οτιδήποτε αφηρημένο. Σύμφωνα με τον Lucido (2010), όταν δημιουργείται ένα τεστ υπάρχει ένας αριθμός από μετρήσιμες ερωτήσεις λ.χ. τοποθετούμε εκατό μετρήσιμες ερωτήσεις. Στη συνέχεια δίνουμε το τεστ σε χιλιάδες ανθρώπους, μετράμε τον αριθμό των ‘ναι’ για το κάθε άτομο και δίνουμε μια κατανομή των βαθμολογιών, Καταγράφουμε τις βαθμολογίες από το υψηλότερο στο χαμηλότερο που ακολουθούν αυτό το σύστημα. Κάποιοι άνθρωποι θα έχουν εκατό ‘ναι’, κάποιοι κανένα και κάποιοι κάποια στο ενδιάμεσο. Μετά το τέλος επίδειξης των ερωτήσεων καταλήγουμε σε ένα σύνολο βαθμολογιών. Με αυτόν τον τρόπο, συνεχίζει ο Lucido, θα μπορούσαμε να δώσουμε ένα τέστ πριν από την τελετή ενός γάμου και αν το σκορ είναι κάτω από το 70% τότε ο γάμος θα έπρεπε να ακυρωθεί.
Σύμφωνα με τον Lucido (2010), κατά τα τελευταία 500 χρόνια το ανθρώπινο είδος παρουσίασε μια επιδεξιότητα να μετρά ποικίλα φυσικά και βιολογικά χαρακτηριστικά στα πλαίσια ενός ανερχόμενου εκπολιτισμού. Η εφαρμογή αυτών των μετρήσεων και το πόσο σημαντικοί ήταν οι αριθμοί στη μέτρηση έγινε με αποκορύφωμα την βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα και στις αρχές του 19ου. Η χρήση της αριθμητικής ανάλυσης θεωρείται επιτυχημένη στην επιχειρησιακή κοινότητα, με αποτέλεσμα να υπάρξει ένα ολόκληρο κύμα όπου η χρήση αριθμών θεωρείται η μόνη οδός προς την αλήθεια. Από τη βιομηχανία μέχρι την επιστήμη. Η σιγουριά αυξήθηκε με την χρήση της αριθμητικής μέτρησης που στο εξής δεν βασίζεται μόνο στην επιστήμη και τη βιομηχανία αλλά σε οτιδήποτε θεωρείται μετρήσιμο.
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου και Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκαν τεστ νοημοσύνης (IQ test), πολλαπλής επιλογής-βαθμολογούμενα, τα οποία εξυπηρέτησαν διάφορους σκοπούς και γρήγορα οδήγησαν στην ιδέα της μέτρησης των μαθητών. Οι γνώσεις των μαθητών δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν σε λίγους αριθμούς. Είναι φυσικά αδύνατο να παραστήσουμε το αφηρημένο ως ύλη και όπως επιτυχημένα υπογραμμίζει ο Lucido ‘οι άνθρωποι είναι τόσο σύνθετοι όσο η έννοια του άπειρου’.
Οι Mensh και Mensh, συγκεκριμένα, αναφέρουν ότι τα τεστ και η μυθολογία που τα συνοδεύει έχουν εισαχθεί στις εθνικές συνειδήσεις και αυτό είναι προφανές από τη σχεδόν τυπική χρήση του όρου ‘IQ’ ως συνώνυμο της ‘νοημοσύνης’. Αλλά υπάρχουν πολλές άλλες εντυπωσιακές εκφάνσεις του φαινομένου, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου που τα τεστ μετατράπηκαν σε έργα μυθοπλασίας. Λέγοντας ότι κάποιος έχει ‘υψηλό IQ’ ή ‘χαμηλό IQ’ χρησιμοποιείται συνήθως για την έκδοση κάποιας απόφασης σχετικά με το αν το πρόσωπο αυτό είναι ‘έξυπνο’ ή ‘χαζό’. Εάν αυτά τα κριτήρια εφαρμόζονται μπορεί να γίνουν αρκετά επιβλαβή, διότι η αντιστοιχία των ‘scores’ (αποτελέσματα) μπορεί να οδηγήσει σε προκαταλήψεις.
Οι Ψυχολόγοι με εξειδικευμένη επιστημονική γνώση στην παιδοψυχολογία και ψυχική υγεία σε άλλους πολιτισμούς, μπορούν να αντιμετωπίσουν και να βοηθήσουν ένα παιδί πέραν των στερεοτυπικών κατηγοριών
Συγκεκριμένα, ο Lucido αναφέρεται σε ένα σύνολο προτύπων και στρατηγικών για την εκμάθηση αγγλικών τρίτου επιπέδου στην Καλιφόρνια. Με τον ίδιο τρόπο υπάρχει ένα παρόμοιο σύνολο στρατηγικών τρίτου επιπέδου αγγλικών στο Τέξας και μια ανάλογη ομάδα στρατηγικών για την Αλγεβρα Ι στην ογδόη τάξη της Καλιφόρνιας, όπου οι μαθητές καλούνται για επίλυση πολλών σταδίων προβλημάτων καθώς τους ζητείται να παρέχουν αιτιολόγηση για κάθε βήμα. Το ίδιο ισχύει και στο Τέξας σε μια παρόμοια Αλγεβρα, όπου ο μαθητής ακολουθεί μια σειρά στρατηγικών-δοκιμών που ακολουθούνται από οδηγίες που πρέπει να επιτελέσει. Θα μπορούσε κανείς να κάνει συγκρίσεις σε κάθε μία από αυτές τις πενήντα πολιτείες. Μπορούμε να δούμε ότι ακόμη και στους παράλληλους τομείς της μάθησης τα κριτήρια ποικίλουν και είναι απεριόριστα. Περιέχουν, ταυτόχρονα, παρόμοια και διαφορετικά στοιχεία. Έτσι οι ερωτήσεις που χρησιμοποιούνται για να αναπτυχθούν τα ‘high-stake tests’ θα διαφέρουν ανάλογα.
Τα ‘ high-stakes’ τεστ αναφέρονται σε ένα σύνολο δοκιμών, αξιολογήσεων και διαγνωστικών τυποποιήσεων. Πολύ συχνά ακούγεται ‘το παιδί σας είναι χαμηλά στο τάδε στο δείνα’ ή ‘είναι χαμηλά σε αυτή την κλίμακα’ κ.ο.κ. Πραγματικότητες που ήταν ασύλληπτες πριν κάποια χρόνια.
Αυτό το είδος της παραπληροφόρησης εφαρμόζεται και αφορά την χρήση των ‘high-stakes’ τεστ. Μεγάλο μέρος των πολιτών πιστεύει ότι τα τεστ ‘high-stakes’ λένε την αλήθεια για αυτά τα κρίσιμα ορόσημα της ζωής, διότι μεγάλη μερίδα του κοινού πιστεύει αφελώς ότι τα τεστ είναι επιστημονικά και αντικειμενικά.
Οι ερευνητές και εκπαιδευτικοί που σχεδιάζουν και ερμηνεύουν αυτά τα τεστ πιστεύουν ότι δεν επηρεάζονται από υποκειμενικά κριτήρια και προσωπικές προτιμήσεις όταν πρόκειται να πάρουν θέση για κάτι ως προς τα αποτελέσματα. Ο δικός τους πειραματικός σχεδιασμός, τα δεδομένα, η ανάλυση και τα συμπεράσματα είναι συχνά προκατειλημμένα από αυτό που ελπίζουν ότι τα αποτελέσματα θα επικυρώσουν. Οι μύθοι της αντικειμενικότητας και η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων υπόκεινται σε πολιτισμική πίεση και είναι πολύ απομακρυσμένοι από την αλήθεια .
Ωστόσο πολλοί δάσκαλοι υποστηρίζουν, ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν τα τεστ να αξιολογήσουν τους μαθητές και ανησυχούν για τις προεκτάσεις που αυτά έχουν λάβει. Αυτοί οι δάσκαλοι με την κατανόησή τους βοηθούν το έργο των Ψυχολόγων που μελετούν τη γνώση και τη μάθηση στο επίπεδο του πολιτισμού.
Τα τεστ IQ αδυνατούν να κατανοήσουν την ποικιλομορφία των μαθητών και το νόημα που μπορεί να αποδίδει κάποιος στο κείμενο μάθησης. Επίσης είναι αδύνατο να κατανοήσουν το νόημα που αποδίδει κάποιος μαθητής στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Όταν η επιτυχία των μαθητών εξαρτάται από τυποποιημένα τεστ, τότε αντί να αντιμετωπίζονται τα ποσοστά αποτυχίας και εγκατάλειψης του σχολείου αυξάνονται.
Μεγάλο είναι το πρόβλημα στα παιδιά που προέρχονται από άλλες χώρες όπου το σχολείο έχει τελείως διαφορετική μορφή και μπορεί σε μια τάξη η ηλικία να ποικίλει. Σε πολλά από αυτά τα σχολεία το πρόγραμμα σπουδών είναι πιο ελεύθερο και υιοθετείται ένα σύστημα αυτονομίας του παιδιού. Σπάνια παρατηρούνται φαινόμενα καθυστέρησης τόσο στο επίπεδο της ομιλίας όσο και στο επίπεδο των γνώσεων.
Είναι σημαντικό για την ψυχολογία του παιδιού και την ψυχική υγεία γενικότερα να σκεφτούμε μια σειρά προβλημάτων που μπορεί να επηρεάσουν την εξέλιξη του παιδιού στο σχολείο. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να εξετάσουμε αυτά τα φαινόμενα με πολύ μεγάλη προσοχή διότι πίσω από την αποτυχία μπορεί να βρίσκεται ένα πανέξυπνο παιδί.
Βιβλιογραφία:
Lucido, H., (2010), Educational Genocide, Lanham, New York, Toronto, Plymouth, UK: Rowman & Littlefield Publishers, INK.
Mensh, E., and Mensh, H., (1991), The IQ Mythology: Class, Race, Gender, and Inequality, Southern Illinois University Press: Illinois.
Knaus, Β., and Rogers-Ard., R., (2012), Educational Genocide: Examining the Impact of National Education Policy on African American Communities, ECI Interdisciplinary Journal for Legal and Social Policy Volume 2.
http://privatewww.essex.ac.uk/~patrickp/lhr/Linguistic%20genocide.htm
David Glovin and David Evans. (2006). “How Test Companies Fail Your Kids,” Bloomberg Markets, December 1.
Chris Sloan. (2008). “Students Are People, Not Numbers: What Will It Take to Get Teachers to Refuse to Participate in a System That Harms Children?” The San Angelo Standard-Times, March 4.
Popham, W. J. (2001). The Truth about Testing: An Educator’s Call to Action. Alexandra, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.